GRA to skrót od Grande Raccordo Anulare – obwodnicy Rzymu, tworzącej wokół miasta kilkupasmowy siedemdziesięciokilometrowy pierścień, na którym spotykają się wszystkie drogi wylotowe ze stolicy Włoch. Choć infrastruktura stanowi punkt wyjścia dla dokumentu Gianfranca Rosiego, to jednak nie ona jest w filmie najważniejsza. GRA staje się u Rosiego (który materiały do "Sacro GRA" kompletował przez trzy lata) symbolem Rzymu, jeśli nie całej Italii – miejscem, gdzie spotykają się autentyczni mieszkańcy Półwyspu Apenińskiego i ich historie, których turysta nie usłyszy pod Fontanną di Trevi czy na Schodach Hiszpańskich. Jeden z bohaterów filmu, piemoncki arystokrata Paolo, mówi, że można stąd zobaczyć nawet kopułę San Pietro. Musimy uwierzyć na słowo, bo nam pozostaje kontemplacja mniej spektakularnego oblicza wiecznego miasta. Ale tylko z pozoru.
Wbrew tytułowi, "Święta GRA" to miejsce wcale nie wzniosłe – znajduje się tak blisko zwyczajnych spraw jak to tylko możliwe. Paradoksalnie, może to właśnie na tym polega jej świętość. Pozostający w ciągłym ruchu pierścień, który dzieli podmiejską przestrzeń, obserwujemy z góry, z boku i niejako od środka – jeździmy po nim w karetce z sanitariuszem, który jest swoistym strażnikiem obwodnicy, a także łącznikiem między światem żywych i umarłych (nie tylko ratuje ofiary na jezdni, ale i sprawuje opiekę nad chylącą się ku śmierci matką). Każdy z bohaterów, których ukazuje nam Rosi, posiadł jakąś prawdę o tym, zawieszonym w próżni, terenie, który nie jest ani miastem, ani wsią, tylko ciągiem niezwiązanej ze sobą zabudowy. Prostytutka wiele powiedzieć może o lokalnych mężczyznach, ekscentryczny naukowiec podsłuchujący rośliny – o naturze dźwięku, rybak ożeniony z Ukrainką – o węgorzach, a brodaty filozof, mieszkający w małym mieszkanku z córką – o wszystkim i o niczym.
Obwodnica dyskretnie pozostaje w tle i tylko niekiedy pojawia się w rozmowach. Jak wtedy, kiedy mieszkańcy znajdującego się w jej pobliżu bloku zastanawiają się, kto mieszka po drugiej stronie pierścienia – z ich okna nie widać nikogo. Autostrada niszczy pejzaż i alienuje mieszkańców, dlatego kamera Rosiego stawia przed sobą zadanie połączenia tego, co nowoczesność rozdziela: lokalnej społeczności. Ale tylko w naszych oczach. Zaglądamy do pokoi nieznających się sąsiadów. Mieszkańcy wielkiego przydrożnego pałacu użyczają swojego przybytku na sesję do foto-story, w które gdzieś obok namiętnie zagłębia się Ukrainka. Szerokim panoramom Lacjum towarzyszą zbliżenia na owady żyjące na poboczu najszerszej autostrady we Włoszech. Z wszystkich tych mikro-opowieści Rosi układa mozaikę, która nie aspiruje do ogarnięcia całości ani stworzenia harmonijnego obrazu. Jest raczej egzystencjalną impresją o "pierścieniu Saturna", jak nazwał obwodnicę mistrz Fellini w swoim "Rzymie".
Jury pod przewodnictwem Bernarda Bertolucciego nagrodziło "Sacro GRA" Złotym Lwem podczas 70. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji. To pierwszy triumf Włochów na rodzimym festiwalu od 15 lat, kiedy to zwyciężyły "Echa dzieciństwa" Gianniego Amelia. Zaskoczenie stanowił przy tym fakt, że to pierwszy dokument nagrodzony w historii festiwalu i jedyny – obok filmu Errola Morrisa – który pokazano w konkursie. W dodatku seans odbył się pod koniec imprezy, kiedy większość miała już swoich faworytów, takich jak Stephen Frears, Xavier Dolan czy Tsai Ming Yang. Ale czyż właśnie odkrywaniu nowych nazwisk i naświetlaniu zjawisk mniej znanych nie powinny służyć festiwale filmowe?
Wbrew tytułowi, "Święta GRA" to miejsce wcale nie wzniosłe – znajduje się tak blisko zwyczajnych spraw jak to tylko możliwe. Paradoksalnie, może to właśnie na tym polega jej świętość. Pozostający w ciągłym ruchu pierścień, który dzieli podmiejską przestrzeń, obserwujemy z góry, z boku i niejako od środka – jeździmy po nim w karetce z sanitariuszem, który jest swoistym strażnikiem obwodnicy, a także łącznikiem między światem żywych i umarłych (nie tylko ratuje ofiary na jezdni, ale i sprawuje opiekę nad chylącą się ku śmierci matką). Każdy z bohaterów, których ukazuje nam Rosi, posiadł jakąś prawdę o tym, zawieszonym w próżni, terenie, który nie jest ani miastem, ani wsią, tylko ciągiem niezwiązanej ze sobą zabudowy. Prostytutka wiele powiedzieć może o lokalnych mężczyznach, ekscentryczny naukowiec podsłuchujący rośliny – o naturze dźwięku, rybak ożeniony z Ukrainką – o węgorzach, a brodaty filozof, mieszkający w małym mieszkanku z córką – o wszystkim i o niczym.
Obwodnica dyskretnie pozostaje w tle i tylko niekiedy pojawia się w rozmowach. Jak wtedy, kiedy mieszkańcy znajdującego się w jej pobliżu bloku zastanawiają się, kto mieszka po drugiej stronie pierścienia – z ich okna nie widać nikogo. Autostrada niszczy pejzaż i alienuje mieszkańców, dlatego kamera Rosiego stawia przed sobą zadanie połączenia tego, co nowoczesność rozdziela: lokalnej społeczności. Ale tylko w naszych oczach. Zaglądamy do pokoi nieznających się sąsiadów. Mieszkańcy wielkiego przydrożnego pałacu użyczają swojego przybytku na sesję do foto-story, w które gdzieś obok namiętnie zagłębia się Ukrainka. Szerokim panoramom Lacjum towarzyszą zbliżenia na owady żyjące na poboczu najszerszej autostrady we Włoszech. Z wszystkich tych mikro-opowieści Rosi układa mozaikę, która nie aspiruje do ogarnięcia całości ani stworzenia harmonijnego obrazu. Jest raczej egzystencjalną impresją o "pierścieniu Saturna", jak nazwał obwodnicę mistrz Fellini w swoim "Rzymie".
Jury pod przewodnictwem Bernarda Bertolucciego nagrodziło "Sacro GRA" Złotym Lwem podczas 70. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji. To pierwszy triumf Włochów na rodzimym festiwalu od 15 lat, kiedy to zwyciężyły "Echa dzieciństwa" Gianniego Amelia. Zaskoczenie stanowił przy tym fakt, że to pierwszy dokument nagrodzony w historii festiwalu i jedyny – obok filmu Errola Morrisa – który pokazano w konkursie. W dodatku seans odbył się pod koniec imprezy, kiedy większość miała już swoich faworytów, takich jak Stephen Frears, Xavier Dolan czy Tsai Ming Yang. Ale czyż właśnie odkrywaniu nowych nazwisk i naświetlaniu zjawisk mniej znanych nie powinny służyć festiwale filmowe?
Moja ocena:
7
Czy uznajesz tę recenzję za pomocną?
Pobierz aplikację Filmwebu!
Odkryj świat filmu w zasięgu Twojej ręki! Oglądaj, oceniaj i dziel się swoimi ulubionymi produkcjami z przyjaciółmi.
